สมเด็จพระวันรัตสดุดีสมเด็จพระนเรศวร



        พระตรีโลกนาถแผ้ว         เผด็จมาร
เฉกพระราชสมภาร                 พี่น้อง
เสด็จไร้พิริยะราญ                   อรินาศ ลงนา
เสนอพระยศยินก้อง               เกียรติท้าวทุกภาย

        ผิวหลายพยุหยุทธ์ร้า      โรมรอน
ชนะอมิตรมวลมอญ               มั่วมล้าง
พระเดชบ่ดาลขจร                 เจริญฤทธิ์ พระนา
ไปทั่วธเรศออกอ้าง               เอิกฟ้าดินไหว



แปล (สมเด็จพระวันรัตสดุดีสมเด็จพระนเรศวร)


            สมเด็จพระนเรศวรตรัสว่า แม่ทัพนายกองทั้งปวงซึ่งได้รับเกณฑ์เข้าในกองทัพ เมื่อเห็นข้าศึกก็ตกใจกลัว ยิ่งกว่ากลัวพระองค์ซึ่งเป็นเจ้านาย ไม่ตามเสด็จให้ทัน ปล่อยให้พระองค์สองพี่น้องเข้าสู้รบท่ามกลางข้าศึกจำนวนมากจนมีชัยชนะรอดพ้นความตายจึงได้มาดูหน้าพวกทหารเหล่านั้นจึงควรลงโทษถึงตายตามพระอัยการศึกเพื่อให้เป็นตัวอย่างมิให้คนอื่นเอาเยี่ยงอย่างสืบไป สมเด็จพระวันรัตจึงกราบทูลว่า “ บรรดาข้าทูลละอองธุลีพระบาทล้วนมีความจงรักภักดี เป็นการผิดแปลกไปจากแบบแผนแต่ก่อนที่ว่าไม่จงรักยำเกรงพระองค์ ทั้งนี้เพราะพระบรมเดชานุภาพสำแดงให้ปรากฏแก่ปวงชนเป็นที่น่าอัศจรรย์จึงบันดาลให้เป็นเช่นนั้น พระเกียรติยศจึงเลื่องลือกึกก้องไปทั่วทุกแห่งหน หากมีทหารล้อมมากมายถึงเอาชนะได้ สมเด็จพระนเรศวรได้ทรงฟังพระวันรัตเช่นนั้น จึงให้อภัยแก่ทหาร