พระมหาอุปราชารำพันถึงนาง



             มาเดียวเปลี่ยวอกอ้า          อายสู
สถิตอยู่เอ้องค์ดู                              ละห้อย
พิศโพ้นพฤกษ์พบู                           บานเบิก ใจนา
พลางคะนึงนุชน้อย                         แน่งเนื้อนวลสงวน

            สลัดไดใดสลัดน้อง            แหนงนอน ไพรฤๅ
เพราะเพื่อมาราญรอน                    เศิกไสร้
สละสละสมร                                  เสมอชื่อ ไม้นา
นึกระกำนามไม้                              แม่นแม้นทรวงเรียม

             สายหยุดหยุดกลิ่นฟุ้ง        ยามสาย
สายบ่หยุดเสน่ห์หาย                      ห่างเศร้า
กี่คืนกี่วันวาย                                 วางเทวษ ราแม่
ถวิลทุกขวบค่ำเช้า                        หยุดได้ฉันใด



แปล(พระมหาอุปราชารำพันถึงนาง)


             เสด็จมาลำพังพระองค์เดียวเปล่าเปลี่ยวใจและน่าเศร้านัก เมื่อทรงชมต้นไม้และดอกไม้ที่ทรงพบเห็นระหว่างทางก็ค่อยเบิกบานพระทัยขึ้นมาบ้าง แต่ก็ไม่วายคิดถึงนางสนมกำนัลทั้งหลาย
             ทรงเห็นต้นสลัดไดทรงดำริว่าเหตุใดจึงต้องจากน้องมานอนป่า มาเพื่อทำสงครามกับข้าศึก เห็นต้นสละที่ต้องสละน้องมาเหมือนชื่อต้นไม้ เห็นต้นระกำที่ชื่อต้นไม้ช่างเหมือนอกพี่แท้ๆ
            ต้นสายหยุดเมื่อสายก็หมดกลิ่น แต่ใจพี่แม้ยามสายก็ไม่คลายรักน้อง กี่วันกี่คืนที่จากน้องพี่มีแต่ความทุกข์คิดถึงน้องทุกค่ำเช้า ไม่รู้ว่าจะหยุดรักน้องได้อย่างไร